HALKLA İLİŞKİLERİN ETKİLEŞTİĞİ KAVRAMLAR

1. Halkla İlişkilerin  Etkileştiği Kavramlar

Bu bölümde Halkla İlişkilerin etkileştiği kavramlardan propaganda, reklamcılık, tanıtım ve insan ilişkileri anlatılacaktır.

1.1. Halkla İlişkiler ve Propaganda

“Propaganda tarihi Eski Roma ve Yunan’a kadar dayandırılabilen en eski etkileyici iletişim türlerinden birisidir. Gerçi, bilinçli ve sistematik olarak, 1622 yılında Papa 15. Gregor Kardinallerinden oluşan ve Hristiyan dinini yaymak amacıyla kullanıldığı biliniyorsa da, Yunan Tiranlarından Pisistrate’in de çağdaş anlamda propagandaya benzer uygulamaları gerçekleştirdiği söylenebilir. Ancak 1622 yılında kurulan dinsel örgüt, Hristiyanlık dinini kitlelere yaymak için siyasal ve dinsel anlamda çalışmalar yapmış ve propaganda sözcüğü kullanmıştır. Bu nedenle, propaganda sözcüğünün iletişim bilimlerine kazandırılma tarihi olarak, bu tarih kabul edilmektedir (Gönül Budak; Gülay Budak, 2000, s. 15).”

“Propaganda, belirli bir düşünceye, yaklaşıma veya ideolojiye taraftar toplamak amacıyla yürütülen sistematik çabaların tümü olarak tanımlanabilir (Bektaş, 1996, ss. 20-21).

“Halkla İlişkiler faaliyetlerinde amaç etkili iletişim çalışmaları ile hedef kitle üzerinde belli bir imajı oluşturmak ve kamuoyuna vermek istediği mesajı benimsetmeye çalışmaktır. Bu faaliyetleri sürdürmek ve amacına ulaşmak için kaynak ve alıcı arasında bir bağ kurar ve bu bağ sayesinde ulaşmak istediği amaca yönelik etkinliklerde bulunur. (Bıçakçı, 2006, s. 129)”

“Propaganda ve Halkla İlişkiler kavramını ilişkilendirme sebebi ise bu iki faaliyet alanının aynı kitle iletişim araçlarını kullanarak kamuoyu oluşturmalarıdır. Propaganda ise bir düşünceyi yaygınlaştırılmaya ve kişiler tarafından benimsetilmeye çalışılır. Yaygınlaştırmak istediği düşünceyi ise alıcıya inandırmak için elinden gelen her şey kaynak tarafından yapılır. Fakat propaganda faaliyetleri sırasında kullanılan araçlar Halkla İlişkiler kadar kapsamlı ve fazla değildir. Propagandanın en sık kullanıldığı kanal kitle iletişim araçlarıdır. Bu araçları etkin kullanması ile başarıya ulaşmaktadır (Bıçakçı, 2006, s. 130)”

1.2. Halkla İlişkiler ve Reklamcılık

“Halkı bilgilendirerek mal ya da hizmeti almaya ikna etmek üzere kullanılan araçların tamamına reklam denir.  Reklam üretici ile tüketici arasında bir ilişki yaratma amacı güder. Reklam esasında bilgilendirici bir mesajdır (Gönül Budak; Gülay Budak, 2000, s. 11)”

“Reklam; Halkla İlişkilerle yan yana, iç içe olan bir tekniktir. Halkla İlişkiler çevreyi tanımak ve kişiyi, örgütü çevreye tanıtmak amacı üzerine kurulmuştur. Bir işletme veya kurum çevreyi bilmekle tanımak; reklam ile tanıtmak işlevini yerine getirir (Kazancı, 2006, s. 37)”

Reklam belli bir mal ya da hizmetin satışını yapmak ya da tanıtılmasını sağlamak amacıyla yapılan çabalarken, Halkla İlişkiler, bir ideoloji, kurum ya da kişi etrafında bir kamuoyu yaratmayı hedefler.

“Tanıtım faaliyetleri yapılırken, reklamcı ile halkla ilişkilercinin aynı araçlardan yararlanması bu iki fonksiyonu bir birine yakınlaştırır. Yazılı, sözlü (radyo), görüntülü (televizyon), basın gibi kitle iletişim araçlarının yanında; sinema, kablolu televizyon, video, bant kayıtları, özel olarak çoğaltılmış tanıtım broşürleri, dergiler vb. araçlardan reklamcı da, halkla ilişkilerci de yararlanır (Gönül Budak; Gülay Budak, 2000, s. 11).”

“Kısaca Reklam faaliyetleri ile bir ürün halka tanıtılıp sevdirilmeye çalışılırken, Halkla İlişkiler faaliyetleri ile bir kurumun, kişinin ya da ideolojinin toplum tarafından benimsenmesi sağlanır. İki kavramın aynı sanılmasındaki en önemli etken ise tutundurma faaliyetleri sırasında kullandıkları basılı ve görsel iletişim araçlarıdır (Bıçakçı, 2006, s. 127)”

Buradan hareketle Halkla ilişkiler ve Reklam arasındaki farklılıkları şöyle sıralayabiliriz (Bıçakçı, 2006, s. 127):

·         Reklam kısa sürede sonuç almaya yönelik bir faaliyet iken Halkla İlişkiler uzun süreli bir tanıtım etkinliğidir.

·         Reklam, yer ve zaman garantisi olan ve satın alınarak yapılan ve yayın garantisi olan bir etkinlik iken Halkla İlişkiler haber niteliği olan etkinlikleri yayınlatma çabasıdır.

·         Reklam çalışmalarının sonuçları kısa sürede alınırken Halkla İlişkiler’ de bu süre uzar.

·         Reklam etkinliğinin hedef kitlesi sınırlıdır. Halkla İlişkiler geniş kitleler için strateji üretir.

“Çoğu zaman reklamcıyla halkla ilişkiler uzmanının yan yana oldukları, bazen de aynı işi yaptıkları görülmektedir. Dünyanın en büyük 13 halkla ilişkiler firmasının 12’sinin reklam ajansı holdinglere aittir. Reklamcıyla halkla ilişkiler uzmanı aynı noktaya doğru genişleyerek yol almışlardır (Kazancı, 2006, s. 40). ”

Sonuç olarak; halkla ilişkiler ve reklamcılık bir trenin birbirine bağlanmış iki vagonu gibi olup, kullanılan araçların çoğu aynıdır. Ama birbirlerinin yerini alamazlar. İkisi de farklı disiplinlerdir (Kazancı, 2006, s. 41). Halkla ilişkiler ve reklam uyumlu bir şekilde ilerlediğinde ortaya çok güçlü bir ortaklık çıkabilir. Halkla ilişkiler ve reklam birlikte yürütülmesi, etkinliği her anlamda ve alanda artırır.

1.3. Halkla İlişkiler ve Tanıtım

Bir olay, bir birey, bir grup veya ir ürün konusundaki bilginin hedef kitlenin olumlu olarak dikkatini çekmek için haber araçları ve diğer kanallarla yayılması tanıtım olarak adlandırılmaktadır. (Okay, 2014, s. 46)

“Halkla İlişkiler açısından tanıtım, bir örgütün tüm yönleriyle ve gerçekleriyle örgüt kamularına anlatılması, örgütün yapı ve amaçlarına ilişkin bilgi verilmesi etkinliğidir. Yapılan tanıtım çalışmaları sayesinde çevre örgütün amaçlarını, politikalarını ve stratejilerini öğrenmekte, öğrendiklerine bağlı olarak örgüte yönelik tutum ve davranış geliştirmektedir (Biber, 2007, s. 101).”

“Kitle iletişim araçlarında yer alan haberlerin bir kısmı kuruluşların Halkla İlişkiler birimlerinden gelen materyallere dayanmaktadır. Bu kaynaklardan gelen bilgilerin ne zaman, nasıl ve ne şekilde yayınlanacağı konusunda Halkla İlişkiler uzmanlarının bir yaptırımı bulunmakta, haberin içeriği ve yayınlanma şekline muhabirler ve editörler karar vermektedirler. Çünkü kuruluş, kitle iletişim araçlarına göndermiş olduğu materyallerin yayınlanması için bir ödemede bulunmamaktadır. Haber değeri taşıdığına inanılan bilgiler medyada yer alabilir (Okay, 2014, s. 46)”

Örgüt, toplum açısından her ne yaparsa yapsın eğer yaptıklarını uygun tanıtım teknikleri ve araçlarıyla çevreye anlatamıyorsa bu çalışmaların, örgütün olumlu imaj edinmesi ve amaçlarını gerçekleştirmesine hiçbir katkısı olmayacaktır (Biber, 2007, s. 101).

“Bazı kimseler tanıtımı daha geniş bir kavram olan Halkla İlişkiler ile karıştırmaktadır.  Halkla İlişkiler, tanıtımdan gelişmiştir. Çağdaş uygulamaların pek çoğu tanıtım yapılarak sağlanmaktadır. Bazı kuruluşlar da Halkla İlişkilerin amaçlarını gerçekleştirmek için başlıca stratejiler olarak tanıtım bültenlerinden ve özel olaylardan faydalanmaktadırlar (Okay, 2014, s. 46).”

1.4. Halkla İlişkiler ve İnsan İlişkileri

İnsan ilişkileri herhangi iki kişi, iki topluluk veya bir kişiyle bir grup arasındaki ilişkileri anlatır. Halkla İlişkilerde de temel konu insan olduğundan dolayı insan ilişkileri Halkla İlişkilerin temel öğelerindendir (Yavuz, 2006, s. 6).

“Halkla İlişkiler gibi insan ilişkileri yaklaşımı da bireylerin örgüt içinde ve örgüt dışında ihmal edilmelerini önlemek için ve önceki yanlış olan uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla ortaya çıkmıştır. İnsan ilişkilerinde ücret geri planda olup, işçiyi bütün sorunlarıyla birlikte düşünmek ve ona göre çözüm önerileri geliştirmenin doğruluğuna inanılmıştır. Halkla İlişkilerde de yaklaşım aynı olup, her iki teknik de geleneksel yönetim ve işletme anlayışına karşı bir tepkidir. Bu iki uygulamada da “insan” çok önemli bir yerdedir. İnsan örgüt içinde veya örgüt dışında, Halkla İlişkiler ve insan ilişkiler yaklaşımını değerlendirme ve uygulama alanı dahilindedir. İnsan ilişkileri gibi Halkla ilişkiler de örgütlerdeki verimlilikle, düzenle yakından ilgilenirken, bu iki yaklaşım iç içe geçmiştir (Kazancı, 2006, ss. 35-36).”

Son zamanlarda kurumlarda insan faktörüne verilen önem artmış ve kişi onuruna yakışır ortamlar yaratmak ve bu ortamda mutlu ve sosyal insan imajı oluşturmak için çabalar gün geçtikçe yaygınlık kazanmıştır.

“Halkla İlişkiler ve insan ilişkileri kavramları temelde çevredeki kişi ve kurumlarla uyum içerisinde olmak ve kurumun halk tarafından benimsenmesi için faaliyetlerde bulunmak amacına sahiptir. Bu yapıları nedeniyle iki kavram temelde birleşir. Mutlu bir insan ve bunun sonucunda da mutlu bir çevre oluşturmak için kullanılan temel araçlarda da benzerlik söz konusudur. Her iki kavramda belli bir faaliyette bulunmadan önce hitap ettiği topluluğun yapısı, özellikleri ve grup dinamiği hakkında belirli bir bilgi edindikten sonra faaliyette bulunur (Sabuncuoğlu, 2010, s. 15).”

“Her ne kadar amaç ve araç yönünden benzerlikleri bulunsa da bu iki kavramın ayrıldığı temel nokta hedef kitledir. İnsan ilişkileri genellikle kurum içi faaliyetlerde bulunurken, Halkla İlişkiler faaliyetleri daha çok kurum dışına yöneliktir. Ancak bu ayrımı da kesin çizgilerle yapmak çok güçtür (Sabuncuoğlu, 2010, s. 16).”